Od samego początku swych dziejów miasto miało swoje fortyfikacje. Budowali je Krzyżacy, Polacy a po Kongresie Wiedeńskim Niemcy. Pomiędzy Starym a Nowym Miastem na wzgórzu u ujścia Strugi do Wisły, Krzyżacy zbudowali zamek. Prawdopodobnie w połowie XIII wieku pierwotny wał ziemny (z drewnianą palisadą) chroniący miasta zaczęto zastępować murami ceglanymi, wzmocnionymi prostokątnymi basztami; otoczonymi fosą. Do wojny trzynastoletniej fortyfikacje nie uległy zasadniczym zmianom. W 1454 roku na początku wojny mieszczanie zburzyli zamek krzyżacki. Wobec rozwoju broni palnej a zwłaszcza artylerii, musiano wzmocnić obronność miasta przez budowę nowych fortyfikacji bastionowych. Po wielu latach dyskusji w 1629 roku rozpoczęto sypanie wałów, niestety prace te nie zostały ukończone. Szwedzi po zajęciu miasta w 1655 roku gorączkowo przystąpili do wzmocnienia fortyfikacji. Chrzest bojowy nowożytnych umocnień Torunia odbył się w 1657 roku, w czasie oblężenia przez wojska polsko-austriackie. Obrona miasta trwała wtedy rok. Kolejny etap modernizacji fortyfikacji nastąpił dopiero w czasie wojny napoleońskiej. Rozbudowane przez polskich i francuskich inżynierów fortyfikacje wytrzymały atak austriacki w 1809 r. i trzymiesięczne oblężenie wojsk rosyjskich w 1813 roku. W 1871 r. miasto leżące nad granicą zaborów pruskich uznane zostało twierdzą I stopnia. Za uzyskane z kontrybucji pieniądze natychmiast przystąpiono do budowy nowoczesnej „twierdzy fortowej". Od 1878 do 1892 roku wzniesiono pierścień fortów oddalonych od centrum od 3 do 3,5 km. Ogółem wzniesiono 7 fortów głównych, 6 pośrednich, 1 dużą baterię ze schronami, 32 schrony piechoty i 52 pomocnicze dla baterii polowych (26 dla artylerzystów i 26 schronów amunicyjnych). W późniejszym okresie dobudowano jeszcze 3 baterie pancerne i 3 baterie odkryte z betonowymi stanowiskami dla dział. Sprawny dojazd do fortów zapewniała szosą biegnąca wokół miasta tak zwana „Szosa forteczna".